Şizoid Kişilik Bozukluğu

Şizoid Kişilik Bozukluğu Nedir?

1969’da Harry Guntrip şizoid kişiliğin dokuz temel özelliğini betimlemiştir.Bu dokuz özellik hem nesnel özellikleri hem de öznel izlenimleri birleştirdiğinden DSM – III, DSM – III – R ve DSM – IV için uygun değillerdi. Aşağıdaki, Guntrip’in betimlediği dokuz özellik listelenmiştir:

1. İçe dönüklük

2. Çekingenlik

3. Narsisizm

4. Kendi kendine yetme

5. Üstünlük hissi

6. Arzu kaybı

7. Yalnızlık

8. Benlik Yitimi

9. Regresyon (gerileme)

*Bu maddelerin her biri aşağıda belirtiler kısmında yer almaktadır.

Şizoid kişilik bozukluğu, kişinin sosyal ilişkilerden kaçındığı ve insanlarla etkileşim halinde olmaktan rahatsızlık duyduğu bir durumdur.

Şizoid problemin doğası kendine hastır.

Bu bozukluğa sahip kişiler yakın ilişkiler kurmaktan kaçınırlar, topluma karışmaktan rahatsızlık duyarlar ve duygularını ifade edemedikleri için soğuk görünürler.Duygu durumlarını açıkça gösteremezler; sevinçlerini, öfkelerini ve üzüntülerini dışa dönük bir biçimde yaşayamazlar; hissiz, sıkılgan ve kayıtsız görünürler.Aşırı kıskanç, gururlu ve kincidirler.Cinsel yakınlaşmaya çok az ilgi gösterirler veya hiç ilgi göstermezler. Yakın ilişkilerinde aşırı duyarlı, alıngan ve kuşkucu davranabilirler.

Bu hastalar genellikle bir aile sisteminin hayati paçası olamadıklarını söylerler; herhangi bir amaca hizmet etmeyi, canavarlaştırılmayı ve başka bir hizmet gerekli olana kadar arka plana atılmayı yaşantılarlar.Bu hastalar kendilerine, özel duyguları olmayan nesnelermiş gibi davranıldığını, kullanıldıklarını ve herhangi bir amaca hizmet etmek üzere manipule edildiklerini hissederler.Bir hastanın anlattığı gibi:“Babam tarafından ne zaman istenirse kullanılan herhangi bir şeydim.”

Şizoidin narsisizmi, değerli nesneye sahip olmak arzusu ya da hasetle bir şeyle ilişkili değildir.Bu, erken yaşamın normal çocuksu narsisizmi ya da Narsisistik Kişilik Bozukluğu’nun patolojik narsisizmi değildir.Şizoid vakalardaki narsisizmin fonksiyonu, üstünlük sağlamak değil, güvenliği ve mesafeyi yaratmak üzerinedir.Şizoidin narsisizmi, dışsal sağlıklı narsisistik beslenmeleri bulmada başarısızlık yansıtır.Duygu düzenleme için diğerine güvenen ve odaklanan borderline ve narsisistik kişiliklerden farklı olarak şizoid kişilik içe döner ve bunu kendileri için idare etmeyi öğrenir.

Toplumda % 0,5 - 7,5 gibi bir sıklıkta görüldüğü düşünülmektedir.Bu nedenle diğer kişilik bozukluklarına kıyasla nispeten nadirdir.Şizoid kişilik bozukluğu genellikle geç ergenlikte veya erken yetişkinlikte başlar.Erkeklerin kadınlardan daha fazla etkilenmesi muhtemeldir.

Şizoid kişilik bozukluğu olan kişiler, duygusal yakınlığa odaklanmayan ilişkilerde genellikle başarılı olurlar.Aslında içten ve samimi duygular yaşamayı çok istiyorlar.Ancak birisiyle ilişki başlatmak veya var olan ilişkilerini uzun süre devam ettirmek onlar için çok zor ve stresli olabiliyor.İlişkilerini sürdüremeyen hasta tekrar iç dünyasına yöneliyor ve orada mutlu olduğunu düşünüyor.

Şizoid kişilik bozukluğu, genellikle zamanla pek iyileşmeyen uzun süreli bir hastalıktır.

Şizoid Kişilik Bozukluğu Belirtileri

🔴Yakın ilişkiler kurmaktan hoşlanmazlar

🔴Aile üyeleriyle bile yakın ilişkiler kurmak istemiyor veya bundan zevk almıyor

🔴Başkalarının iltifat veya eleştirilerini önemsemezler

🔴Bilişsel-davranışçı perspektiften bakıldığında, etkilenenlerin başkalarındaki hisleri fark etmekte zorlandıkları ve bu nedenle duygusal uyaranlara neredeyse hiç tepki göstermedikleri varsayılmaktadır

🔴Sosyal aktivitelerden kaçınırlar

🔴 Nesne esir edici ve hapsedicidir.Bağlanma koşulları, bu sebeple, tehlike ve korku ile doludur.Bağlanma şizoid hastanın sağlığı için zararlı gözükmektedir

🔴Şizoid hasta için bağlanmanın bedeli esarettir.İletişimde olmak, hapiste olmaktı.Eğer iletişim kurmaya çalıştıklarında, şizoid hasta bunları deneyimliyorsa, o zaman neden hala denemeye devam ediyorlar? Ediyorlar, çünkü ilk olarak, bireyin kendini başka bir insan varlığı ile ilişkide deneyimlemesi temel, gereksi insani bir ihtiyaçtır.Dahası, efendi/köle ilişkisi, şizoid kişinin ilişkileri nasıl gördüğünün durumsal bir açısıdır.Bu mümkün olandır – fakat aynı zamanda tek mümkün olandır.İlişkiler işte bu şekildedir.Şizoid hastalar herhangi kişiler arası bir ilişkinin, içteki, meselelerin içpsişik durumlarının bir yansıması ya da aynası olduğunu düşünürler.Efendi/köle ilişkisinin insanları bağlayan tek yol olduğunu.Eğer birisi iletişim kurmak istiyorsa, eğer birisi bağlanmak istiyorsa, eğer birisi kişiler arası bir ilişki kurmak istiyorsa, o zaman efendi/köle ilişkisinin empoze ettiği koşullara katlanması gerekir.

🔴Çoğunlukla yalnız yapabilecekleri faaliyetleri seçerler

🔴Şizoid kişi, dış gerçeklikten öylesine kopmuştur ki, artık dış gerçekliği tehlikeli olarak görmektedir.Birincil olarak tehlikeyi önleme ve emniyete ulaşma endişesine sahiptir

🔴Soğuk ve ilgisiz görünürler

🔴Cinsel yakınlaşmaya çok az ilgi gösterirler veya hiç göstermezler

🔴Yakın akrabalarıyla yakın ilişkiler kurmaktan kaçınırlar

🔴Aktivitelerden çok az zevk alırlar

🔴Sürekli fantastik düşler içinde yüzerken kendini toplumdan soyutlar

🔴Hasta sürekli iç dünyasında dolaşır

🔴Madde bağımlılığı

🔴Fanteziyi kullanamayanlar, şizoid hastaların azınlık grubudur ki bunların madde bağımlılığına eğilimi vardır

🔴Şizoid kişilerin fantezileri az çok narsistik üstünlük, başarı, gayri şahsi aşırı övgü ya da kaçış temalarına eğilimlidir

🔴Sosyal anksiyete

🔴Savunmacı sahte-kendilik tecrübesi altında yatan kimlik dağılmasının artan farkındalığının sonucu olarak, hasar görmüş gerçek kendiliğin deneyimi olarak, boşluk ve manasızlık depresyon ile ortaya çıkar

🔴Depresyon gibi bazı ortak özellikler görülebilir

🔴Sadece birkaç işten sınırlı şekilde zevk alırlar

🔴Birçoğu bekar olarak yaşar ve tek başına uygulanabilecek mesleklerde çalışırlar.Bu mesleklerde genellikle başarılı olurlar.Ayrıca sosyal bağları olmadığı için zamanlarını da esnek şekilde kullanırlar

🔴Özgün, üretici ve zengin bir iç dünyaya sahip olduklarından kendi tarzlarını ortaya koyarlar

🔴 Oldukça zeki, yaratıcı, özgündürler ve zengin bir iç dünyaları vardır

🔴Özgürlüğün bedeli, duygusal sürgünün devamlılığında bir yerlerde hayatın devam ettiği hissidir

🔴Hiç seçme şansının olmaması ve seçenek sunulmaması hissi öfke ve hiddet ile sonuçlanır.Özgürlüğün bedeli sürgündür.Ya al ya git

🔴Duygularını açığa çıkarmak konusunda çok çekingen olduklarından felaket seviyesindeki olaylara bile tepkisiz davranabilirler

🔴Cinsel yaşamları fantaziler üzerine kuruludur, gerçek cinselliği ertelerler

🔴Şizoid erkekler karşı cinse yaklaşmayı başaramadığından evlenmezler; kadınlar ise pasif bir şekilde evliliği kabul ederler

🔴Sağlıklarına düşkündürler

🔴Soğuk görünseler de yaratıcı özgün fikirler üretebilirler

🔴Nadiren agressif davranışlar gösterirler.

🔴Muayene sırasında bu hastalarda göz kontağı pek kurulamaz

🔴Uzun vadeli hedefler koyamazlar

🔴Kendilerine olan güven konularından çok bağımsız, tatmini iç dünyasında bulan, çevresini ve yaşantısını kendi ihtiyacına göre düzenleyen, ilgi alanlarına oldukça iyi odaklanan bir kişilikten söz ettiğimize göre aslında kendine güven konusunda hiç sıkıntı çekmeyen birinden söz ediyoruz.Ancak depresyon gibi eşlik eden bir klinik durum varsa o zaman güvensizlikten de söz edilebilir ya da hayattaki çeşitli kriz durumları zaman zaman güvensiz hissettirebilir

🔴 Şizofrenik hastalar sık olarak hastalık öncesi dönemde şizoid kişilik özelliği gösterir

🔴Şizoid kişilik bozukluğuna sahip bireyler hayal ve gerçekliği ayırt edebilirler

🔴Hasta psikotik değildir

🔴Şizofrenide meydana gelen gerçeklikten kopukluğa (halüsinasyonlar veya sanrılar şeklinde) neden olmaz

🔴 Bilinçli bir tercih olmaktan çok alışılageldikleri ilişki kurma tarzıdır.

Şizoid Kişilik Bozukluğunun Nedenleri

Şizoid kişilik bozukluğunun nedeni bilinmese de, genetik yatkınlığın bu hastalığın sebebi olabileceği düşünülüyor.

🔘Çocukluk döneminde yaşanan cinsel istismar

🔘İhmalci ebeveynlere sahip olmak

🔘Doğum öncesi yetersiz beslenme veya erken doğum

🔘Çocukluk döneminde başlayan uzun süreli yalnızlık

🔘Şizoid kişilik bozukluğu, şizotipal kişilik bozukluğu veya şizofreni olan bir ebeveyn veya başka bir akrabaya sahip olmak 

🔘Özellikle gençlerde travmatik beyin yaralanmaları gibi birçok etken, şizoid kişilik bozukluğuna sebep olabilir.

Şizoid Kişilik Bozukluğu Tedavisi

Bu rahatsızlıktan muzdarip olan kişiler, genelde değişmek isteyip istemediklerini bilmezler.Çünkü, insanlarla kalıcı bir ilişki kurmadan ve duygusal bir bağ oluşturmadan uzun süre hayatlarını devam ettirebiliyorlar.Değişim fikri bu kişileri korkutabilir ve değişimin gereksiz olduğunu düşünebilirler.

Duygusal yakınlık beklentilerini sınırlamak, bu durumdaki kişilerin diğer insanlarla bağlantı kurmasına ve sürdürmesine yardımcı olabilir.

Semptomları yönetme becerileri artırmanın yanı sıra sosyal etkileşimi, iletişimi ve öz saygıyı geliştirmeye odaklanacaktır.Sosyal beceri eğitimi de tedavinin önemli bir parçası olabilir.

1. Bireysel Konuşma terapisi (psikoterapi)

Kişinin kendi hayatıyla ilgili detay vermesini sağlar.Bu, şizoid kişilik bozukluğundan muzdarip kişiler için yeni ve mükemmel bir fikir olabilir.

Konuşma terapisi etkili olmayabilir.Bunun nedeni, bu bozukluğa sahip kişilerin bir terapistle iyi bir çalışma ilişkisi kurmakta zorlanabilmeleridir.

2. Grup Terapisi

Grup terapileri de tedavi için bir seçenek olabilir.Bu tür terapiler sayesinde şizoid kişilik bozukluğuna sahip bireyler başkalarının da aynı rahatsızlıktan muzdarip olduğunu görebiliyor.Ayrıca topluluk içinde konuşulabiliyor olması kişinin rahatlamasına yardımcı oluyor.Pek çok terapist, grup terapilerinin kişinin sosyal becerilerini artırmaya yardımcı olduğunu söylüyor.

3. İlaç Tedavisi

Şizoid kişilik bozukluğunu tedavi edebilecek spesifik bir ilaç bulunmasa da, bazı ilaçların kaygı ve depresyon gibi durumların azalmasına yardımcı olduğu düşünülüyor.

Farmakoterapi olarak düşük doz antipsikotik, antidepresan ve psikostimülan ilaçlar verilebilir.