Çocuklara hikâye kitabı nasıl okunmalı

Çocuklara hikâye kitabı nasıl okunmalı

Erken çocukluk döneminde; bilişsel, dil, duygular bütün gelişim alanlarında çok hızlı bir ilerleme gerçekleşir.Gelişim alanları, çocuğa sunulan çevresel etmenler önemli ölçüde etkilenir.Çevresel uyarıcılar arasında, özellikle dil gelişimini desteklemede en sık kullanılan materyal; hikâye kitaplarıdır.

Etkileşimli kitap okuma: Yetişkinin okuma sırasında, okunan kısmı ve okumaya nereden başladığını parmakla göstermesi; çocuğun hikâye ile ilgili soru sormasına ve yorum yapmasına fırsat vermesi, bilinmeyen kelimeleri açıklamasını içeren bir süreç devamlılıktır.Geleneksel uygulamalardan ayrılan etkileşimli kitap okuma; çocuğun keyifli vakit geçirmesini sağlarken aynı zamanda çocuğun dil gelişimini, bilişsel gelişimini, duygusal ve sosyal gelişimini destekler.

Okuma Öncesinde Etkileşim

Etkileşimli okuma sürecinin öncesinde, kitabın ön kapağı çocuğun görebileceği bir şekilde tutulmalı ve başlık parmakla işaret edilerek yüksek sesle okunmalıdır.Çocuğun dikkati kitabın başlığı ve ön kapak resmine çekilerek çocuğa hikâyenin ne ile ilgili olabileceğine dair tahminde bulunması için fırsat verilmelidir.Örneğin: “Bu kitapta sence neler anlatılıyor olabilir?” gibi sorular yöneltilebilir.Çocuğun ufkunun genişletilmeli ve yeniden düzenlenerek tekrar edilmelidir.Ardından kitabın yazarının adı ve soyadı parmakla işaret edilerek okunmalıdır.Bu aşamada;her kitabın bir yazarı olduğu vurgulanması ve yazarların ne iş yaptığı ile ilgili konuşulmalıdır, aha öncesinde aynı yazara ait farklı kitaplar okunduysa bunlar çocuğa hatırlatılmalıdır.Çocuğun dikkati kitabın kapak resmine çekilerek kitabın resimleyeni için de aynı süreç tekrarlanmalıdır.Kitabın yayınevi ile ilgili oluşumu konuşulabilir.Bu aşamalar; çocuğun kişi ve kurum farkındalığı kazanması, kitap kültürü geliştirmesi açısından önemlidir.

Okuma Sırasında Etkileşim

Etkileşimli okuma süreci boyunca kitap, çocuğun sayfaları rahatça görebileceği şekilde tutulmalı ve okunan kelimelerin altı, parmakla işaret edilmelidir.Erken yıllardan itibaren desteklenmesi gereken okuryazarlık becerisi kazanımları etkilemesi açısından önem taşır.

Hikâyeyi okurken acele edilmemeli, çocuğun ilgisini canlı tutmak amacıyla uygun ses tonu ile jest ve mimikler kullanılmalıdır.Her sayfada; çocuğun hikâyeyle ilgili soru sormasına ve yorum yapmasına fırsat verilmeli, sayfadaki resimle ilgili konuşulmalıdır.Örneğin; sayfadaki resmi işaret ederek “Burada kimler var?, Sence ne yapıyor olabilirler?” soruları yöneltilebilir.Sayfadaki resimler üzerine konuşmak; çocuğun olayları zihninde canlandırmasına yardımcı olacaktır.Hikâyenin akışını bozmamaya dikkat edilerek çocuğa, hikâyeden açık sorular yöneltilmelidir.Örnek olarak; okuma sırasında zaman zaman durularak, çocuktan yarım bırakılan cümleyi tamamlaması veya olayların bundan sonra nasıl ilerleyeceği ilgili tahminde bulunması istenebilir.Bu aşamalar; çocuğun bilişsel becerileri ile ilişkili olan eleştirel düşünme, problem çözme, yaratıcılık kabiliyetlerini destekleyecektir.Kitapta, çocuğun anlamını bilmediği kelimeler yer alıyorsa; bunlar somut ifadelerle açıklanmalı ve süreç içerisinde sık sık tekrarlanmalıdır, bu çocuğun yeni öğrendiği kelimelerin anlamlarını pekiştirmesini sağlayacaktır.Çocuğun kitabı sevmesi ve tekrar okunmasını istemesi durumunda, okuma süreci tekrarlanabilir.Kitabın tekrar ele alınıp okunması; çocuğun hikâyeyi daha iyi anlamasına, öğrendiği kelimeleri pekiştirmesine yardımcı olur.Mümkün olduğunca, yeni kitaplar okumaya öncelik verilmelidir.

Okuma Sonrasında Etkileşim

Kitap bitimi sonrası; çocuktan okunan hikâyeyi özetlemesi, canlandırması istenebilir.Hikâyenin canlandırılması çocuğun dil, duygusal, yaratıcılık, sosyal  becerilerini destekler.Hikâyeye ‘’yeni bir son’’ oluşturulması da; çocuğun yaratıcılığını destekleyecek bir aşamadır.

Bunların yanı sıra okunan hikâye üzerine konuşulması; ebeveyn ve çocuk arasındaki iletişimi güçlendirecektir.Açık anlaşılabilir sorular aracılığıyla çocuğun duygu ve düşüncelerini kendi cümleleri ile ifade etmesi sağlanmalı.Başka bir somut örnek; “Hikâyede en çok nereyi sevdin? Kitabımızda geçen bu karakterlerden sen olsan bu durumda ne yapardın?” gibi sorular yöneltilebilir.Hikâye ile kendi yaşamı arasında bağlantı kuran çocuk, benzer durumlarla karşılaşması halinde alternatif tutumlar geliştirebilecektir.

Erken yıllardan itibaren çocukları ile düzenli olarak etkileşimli kitap okuyan ebeveynler; çocuklarının gelişimini desteklerken, çocukları ile aktif ve kaliteli zaman geçirerek aralarındaki bağın güçlenmesine katkı sağlayacaklardır.