Duygusal Zeka

Duygusal Zeka

Kişinin hem kendi hem de başkalarının duygularını algılama, değerlendirme ve yönetme yeteneği olarak tanımlanabilir.Bununla birlikte, duygusal zekanın kapsadığı kapsam ve derinlik arasında bir anlaşmazlık vardır.Örneğin, duygusal zeka üzerine yoğun bir şekilde yayın yapan ve bunun dört dallı bir modelini Dr.Peter Salovey ile birlikte geliştiren psikolog Dr. John D. Mayer'e göre, duygusal zeka kavramının birçok şey olduğu sıklıkla iddia edilmektedir.

Bu özelliklerden bazıları, diğerleri arasında sosyal beceriler, her türlü özdenetim, güdüler ve sıcaklığı içerir.Duygusal zekadan ziyade, bu tür modeller, doğrudan ya da özellikle duygu ya da zeka ile ilgisi olmayan nitelikleri karıştırdıkları için 'karma modeller' olarak adlandırılırlar.

Öyleyse Duygusal Zeka nedir?

Mayer'e göre duygusal zeka böyle DEĞİLDİR:

• Uyumluluk
• İyimserlik
• Mutluluk
• Motivasyon
• Sakinlik

Bu nitelikler önemli olsa da, zeka veya duygularla çok az ilgisi vardır ve duygusal zeka ile hiçbir ilgisi yoktur.Yazılan bir makalede, Dr. Mayer ve meslektaşları şunları belirtiyor: 

"... başarı ihtiyacı gibi güdüler, özdenetim gibi özle ilgili kavramlar, mutluluk ve atılganlık gibi sosyal tarzlar gelişigüzel görünen çeşitler halinde karıştırılıp duygusal zeka olarak adlandırılmak yerine, oldukları gibi adlandırılmalıdır." 

Dr. Mayer'e göre duygusal zeka, hakkında akıl yürütme kapasitesidir.Duyguları ve duygusal bilgileri ve düşünceyi geliştirmek için duyguları içerir.Goleman'ın daha kapsayıcı tanımlamasına kıyasla;(Goleman’ın savunduğu; EQnun IQdan daha önemli olduğunu ‘duygusal zeka neden IQdan daha önemlidir’ kitabında kanıtlıyor.)

"Duygusal zeka, duyguları algılama; düşünceye yardımcı olmak için duygulara erişme ve bunları üretme; duyguları ve duygusal bilgiyi anlama ve duygusal ve entelektüel büyümeyi teşvik edecek şekilde duyguları yansıtıcı bir şekilde düzenleme becerisidir."

Yüksek EQ'ye sahip olduğu düşünülen kişiler, duygu ile ilgili çeşitli sorunları doğru ve hızlı bir şekilde çözebilirler.Başkaların yüzlerdeki duyguları ve duyguların ilettiklerini doğru bir şekilde algılayabilirler.Örneğin, öfkeli insanların tehlikeli olabileceğini, mutlu insanların başkalarıyla ilişki kurmak istediğini ve üzgün insanların genellikle yalnız kalmayı tercih ettiğini bilirler.

Yüksek Duygusal Zeka (EQ) insanlar aynı zamanda hem kendilerinin hem de başkalarının duygularını yönetmede ustadır.Belirli düşünce türlerini teşvik etmek için kendi yaşamlarında duygusal olayları nasıl kullanacaklarını bilirler.Sorunları çözmek, duygusal zeka düzeyi yüksek olanlar için daha az bilişsel çaba gerektirir.Bu bireyler ayrıca sözlü, sosyal ve diğer zekalarda daha yüksek olma eğilimindedir.Genelde daha açık ve anlaşılırdırlar ve öğretmenlik, danışmanlık ve başkalarıyla etkileşim gibi sosyal etkileşimleri içeren mesleklere çekilirler.

Mayer & Salovey'in Dört Dallı 

Duygusal Zeka Modeli

1980'lerin sonlarında, çeşitli psikologlar, psikiyatristler ve diğer danışmanlar, duyguları tanımlama ve anlamaya dahil olan bir dizi insan kapasitesi belirledikten sonra, 1990'da Dr. Mayer ve Salovey, bu yeteneklerin kolektif duygusal zeka kavramını oluşturduğunu öne sürdü.Sonunda, duygusal zekanın daha sonra 1997'de yayınlanan dört dallı bir modele bölünmesini önerdiler.

Duygusal zekanın dört dallı modeli, duygusal zekayı tanımlayan dört yetenek veya beceri alanını tanımlar. 

Bu yetenekler şunları içerir:

✓ Kendindeki ve başkalarındaki duyguları doğru bir şekilde algılamak 

✓ Düşünmeyi kolaylaştırmak için duyguları kullanmak 

✓ Duygusal anlamları anlamak ve 

✓ Duyguları yönetmek 

Duygusal Zekanın Dört Kolu

Duygu Algılama - Başkalarının yüzlerindeki veya seslerindeki duyguları doğru şekilde algılama kapasitesi.Duyguların daha ileri düzeyde anlaşılması için başlangıç noktası sağlar. 

Düşünceyi Kolaylaştırmak için Duyguyu Kullanma - Bilişsel süreçlere rehberlik etmede duygudan yararlanma kapasitesi.İyi bir duygusal girdi sistemi, önemli konuların düşünülmesine yardımcı olur.Duygular, yaratıcılık için de gereklidir. 

Duyguları Anlamak - Duygular bilgiyi iletir, bu nedenle duygusal mesajları ve bunlarla ilişkili eylemleri anlamak bu becerinin merkezinde yer alır. 

Duyguları Yönetmek - Duygular yönetilebilir.Duygunun arkasındaki bilgi toplanıp anlaşıldıktan sonra düzenlenebilir ve yönetilebilir.

Duygusal zeka neden önemlidir?

Duygusal zekanın tanımları kapsam ve derinlik açısından farklılık gösterse de çoğu kişi bunun en az geleneksel IQ kadar önemli olduğuna inanıyor.İşte yüksek bir EQ oranının yararlı olduğu bazı yollar:

* İşyerinde başkalarıyla iyi ilişki kurmanıza ve işbirliği yapmanıza yardımcı olur (diğer insanların duygularını ve güdülerini anlamak)

* Hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olur (başkalarıyla işbirliği, duygu yönetimi,olgunluk)

* Tatmin edici kişisel ilişkileri sürdürün (duygularınızı yöneterek ve dengeleyerek)

* Daha dengeli bir yaşam tarzı (duygu yönetimi)

* Başkalarına empati ve şefkatle yanıt verme anlayışı

* Daha eğlenceli ve yaratıcı olmanıza izin verir (duygularınızla temas halinde)

* Çatışmayı daha kolay çözer

Duygusal Zekanızı Nasıl Geliştirebilirsiniz?

Maalesef duygusal zeka öğretilebilir ve geliştirilebilir.Mevcut EQ’nizi belirlemenize ve nerede iş yapmanız gerekebileceğini belirlemenize yardımcı olacak çok sayıda literatür ve birçok test mevcuttur.İşte size yardımcı olacak bazı ipuçları: 

✓ Kendinizin farkında olun.Duygularınızı ve etkilerini, çevrenize nasıl tepki verdiğinizi ve duygularınızın davranışınızı nasıl etkilediğini öğrenmeyi öğrenin.Zayıf olduğunuz alanlarda daha iyi kararlar vermenin ve problem çözmenin yollarını bulmak için bunları kullanın.

✓ Stresli durumlarda nasıl tepki verdiğinizi gözlemleyin.Çabucak üzülüyor musun?Başkalarını suçluyor ve kızıyor musunuz?İşler ters gittiğinde nasıl davranıyorsun?Zor durumlarda sakin kalabilmek ve duygularınızı kontrol altında tutabilmek evde ve işte önemlidir.

✓ Duygularınızı yönetin.Dürtüsel duygu ve davranışları kontrol etme alıştırması yapın.Duygularınızla sağlıklı bir şekilde başa çıkın; inisiyatif almak; güvenilir ve sorumlu olmak; değişen koşullara uyum sağlamayı öğrenin. 

✓ Sosyal açıdan bilinçli olun.İnsanlarla nasıl etkileşim kurduğunuzu gözlemlemek için zaman ayırın.Eylemlerinizin başkalarını nasıl etkilediğini inceleyin.Duygusal ipuçları almayı öğrenin.İnsanların söylediklerini ve bunu neden söylediklerini takdir edin.Kültürler arası duyarlılık geliştirin.

Duygusal zeka, duygusal bilgiyi ayırt etmek ve anlamakla ilgili bir zekadır.Elbette, duygusal zeka hakkında entelektüel bir anlayış çok önemlidir, ancak nihayetinde bunun gelişimi duyusal, sözel olmayan öğrenmeye ve birçok uygulamaya bağlıdır.